Trakeostami Kanül Nedir?

Trakeostami Nedir? Uygulamadan Bakıma Kapsamlı Bilgiler | MSC Sağlık Medikal

Trakeostomi, boyun ön tarafından yapılan cerrahi bir kesiyle, trakea halkaları arasından yerleştirilen bir tüpten nefes alınması işlemidir. Bazı durumlarda, bir kişinin ağzından veya burnundan nefes alamaması durumunda cerrahi bir hava yolu oluşturulmalıdır. Bu makalede, bu hayati işlem hakkında bilinmesi gerekenleri, kanül çeşitlerinden bakımına kadar tüm detaylarıyla ele alacağız.

Trakeostomi ve Trakeostomi Nedir, Hangi Nedenlerle Açılır?

Trakeostomi, boyun ön tarafından yapılan kesiyle kaslar ve tiroid dokusu geçildikten sonra trakea halkaları arasından yapılan kesi ile buraya yerleştirilen tüpten nefes alınmaya devam edilmesi işlemidir. Bu işlem, acil veya planlı olarak uygulanabilir ve trakeotomi geçici olarak kapatılabileceği gibi altta yatan hastalığa göre kalıcı da olabilir.

Trakeostomi ise, trakeaya ulaşıldıktan sonra trakea kenarlarının cilde dikilerek ağızlaştırılmasıdır ve genellikle total larinjektomi prosedüründen sonra uygulanır.

Trakeostomi, genellikle üst solunum yollarında oluşan ve hayatı tehdit eden obstrüksiyonları by-pass etmek için açılır. Üst solunum yollarında tıkanıklık yapabilecek durumlar şunlardır:

• Yabancı cisim ve travmalar.
• Anjiyoödem, anaflaksi ve yanıklar.
• Larinjitler, derin boyun infeksiyonları ve şiddetli tonsillofaringeal infeksiyonlar.
• Kord vokal paralizileri.
• Tümörler.
• Uzun süreli entübasyon ve ileri derece obstrüktif uyku apnesi.

Acil Durum Solüsyonu: Krikotirotomi Nedir?

Cerrahi diseksiyon şartlarının olmadığı acil durumlarda, krikoid kıkırdak ve tiroid kıkırdağı arasında bulunan krikotiroid membrandan bir kesi ile girilerek trakeaya bir tüp yerleştirilmesi işlemine

krikotirotomi denir. Bu işlem, krikotiroid membran cilde çok yakın olduğundan trakeotomiden daha kısa sürede ve kolayca yapılır. Ancak işlem sırasında meydana gelen küçük travmalar bile geç dönemde stenozla sonuçlanma olasılığından dolayı ilk tercih değildir ve acil durumlarda, cerrahi ekipmanın yetersiz olduğu durumlarda kullanılır.

Trakeostomi ve Pediatrik Uygulama Farkları

Pediatrik trakeotominin en önemli farkı, yetişkinde trakeal halkalar kesilip çıkarılabilirken, çocuklarda trakeal halkaların kesilmeden ve çıkarılmadan, aralarından yapılan insizyonla kanülün yerleştirilmesidir. Ayrıca çocuklarda trakea halkalarının yumuşak ve bulunmasının zor olmasından dolayı, işlem öncesi bronkoskopi yapılarak halkaların daha kolay bulunur hale getirilmesi tercih edilen bir diğer farktır.

Trakeostomi Kanülü Yapısı ve Tipleri

Trakeostomi kanülü, trakea içine giren tüp kısmı, boyunda kalan ve tespete yarayan baş kısmından oluşur. Kanüller, yapıldıkları maddelere göre plastikten, silikondan veya gümüşten üretilebilir.

• Balonlu (Kaf'lı) Kanüller: Balonlu kanüller, özellikle mekanik ventilatöre bağlanan hastalarda tercih edilir. Şişirilen balon, akciğerlerin havayla daha rahat doldurulmasını sağlar ve ağız içi sekresyonların aspire edilmesini önler.
• İç-Dış Kanüllü Sistemler: Kanüllerin bir kısmı tek cidarlı, bir kısmı iç-dış kanül olmak üzere iki cidarlıdır. İç-dış kanüller, uzun süreli kullanımlar için tercih edilen kanüllerdir. Bu kanüllerde dış kanülün içinden çıkarılarak temizlenen iç kanül, solunum yolunda kanülün tıkanma olasılığını ortadan kaldırır. Bu sistemler silikon veya gümüş kanül şeklinde seçilebilir.
• Konuşma Özellikli Kanüller: Silikon kanüllerin konuşma valfli olanları, hastanın trakeotomi deliğini eliyle kapatmadan konuşmasına olanak sağladığı için avantajlıdır.

Kanül Seçimi ve Boyutlandırma Kriterleri

Hastaya uygulanacak kanüllerin boyutları trakea büyüklükleri değişik olduğundan farklılıklar gösterir. Kanül numarası, kanülün iç çapıdır. Hastaya yeni

trakeostomi kanülü takılırken, bir önceki kanülün dış çapı bilinmeli ve aynı dış çaptaki kanül takılmalıdır.

• Anatomik Uygunluk: Kalın boyunlu bir hastada proksimal kısmı uzun kanül, trakeasında posterior duvarda çökme olanlarda ise distal kısmı uzun kanül tercih edilmesi önerilir.
• Hava Yolu Hassasiyeti: Trakeal mukozası hassas hastalarda yumuşak silikon kanüller önerilirken, trakeasında çökme olan hastalarda kısmen sert silikon ya da metal (gümüş kanül) tercih edilmesi önerilir.

Trakeostomili Hastada Gündelik Yaşam ve Kanül Bakımı

Trakeostomi açıldıktan sonra, fistülize alan epitelize olana kadar kanül devamlı kalmalıdır.

Trakeostomi kanülü bakımı, hasta güvenliği için en kritik unsurlardan biridir.

• Kanül Tıkanıklığını Azaltma: Kanülün tıkanmaması için tek cidarlı kanüller yerine iç-dış kanülleri olan kanüller kullanılmalıdır. Hastanın mümkün olduğunca bol su içmesi, odanın nemli tutulması ve kanül üzerine sürekli nemli bir bez konulması yararlı olur. İç kanülün günde 1-2 kez çıkarılarak temizlenmesi önemlidir.
• Kanül Değişimi: Hastanede yatan hastalarda 7 günde bir; evdeki hastalarda ise 4 haftada bir kanül yenilenmelidir. İç kanüllü trakeostomi kanülleri ise dış kanülün 3 ayda bir değişmesi üretici firmaları tarafından önerilir.
• Kanül Temizliği: Gümüş kanüller, sıvı sabun kullanılarak yıkanıp durulanmalı, daha sonra alkol ile yakılıp sterilize edildikten sonra yerleştirilmelidir. Plastik ve silikon kanüllerin temizliği de sıvı sabun ve dezenfektanlar kullanılarak yapılabilir.

Trakeostomide Olası Komplikasyonlar ve Bakım Hataları

Trakeostomi ameliyatı genellikle güvenlidir, ancak riskleri vardır.

• Acil Komplikasyonlar: Kanama, trakea veya sinirlerde hasar, kanülün yanlış yerleştirilmesi veya yer değiştirmesi, solunum problemlerine neden olabilecek kan koleksiyonu (hematom) bu durumlara örnektir.
• Uzun Süreli Komplikasyonlar: Trakeostomi kanülünün tıkanması, trakeadan yer değiştirmesi, trakeada hasar veya daralma, trakea ile yemek borusu arasında anormal bir geçişin gelişmesi (trakeoözofageal fistül) gibi sorunlar ortaya çıkabilir.