Trakeostomi Kanülü: Çeşitleri, Seçimi ve Kritik Bakım Rehberi | MSC Sağlık Medikal

Trakeostomi Kanülü: Çeşitleri, Seçimi ve Kritik Bakım Rehberi | MSC Sağlık Medikal

Trakeostomi, boyun ve nefes borusu arasına, kıkırdak halkalarından açılan bir delik aracılığıyla plastik bir kanülün yerleştirilmesini içeren cerrahi bir işlemdir. Bu yöntem, geçici veya kalıcı olarak uygulanabilir ve hava yolu tıkanıklığı gibi durumlarda hastanın nefes almasına yardımcı olur. Trakeostomiye en sık ihtiyaç duyan hastalar; hava yolunu koruyamayan nörolojik hastalar, sürekli solunum desteği gerekenler, yutma güçlüğü çekenler veya tümör gibi nedenlerle hava yollarında tıkanıklık yaşayanlardır. Bu işlem, hastanın hava yolunun sürekli açık kalmasını sağlar.

Trakeostomi kanüllerinin temizliği, kanülün özelliğine göre değişmekle birlikte genellikle sağlık personeli tarafından değiştirilir. Bazı kanüllerde, hastaların veya yakınlarının kolayca temizleyebilmesi için iç içe geçen iki kanül bulunur. Yutma fonksiyonları iyi olan hastalar ağızdan yemek yiyebilirken, konuşmakta zorlanabilirler; ancak özel kanül veya kapaklar yardımıyla konuşma sağlanabilir. Her cerrahi işlemde olduğu gibi trakeal darlık, kanama veya kanül tıkanması gibi bazı komplikasyonlar görülebilir. Bu nedenle, doğru bakım ve takip, hastanın yaşam kalitesi ve güvenliği açısından büyük önem taşır.

Bir trakeostomi kanülü, solunum sorunları yaşayan hastalara büyük bir rahatlama sağlayabilir. Bu kapsamlı rehberde, trakeostomi kanülünün ne olduğundan, nasıl uygulandığına ve doğru ürünün neden hayati önem taşıdığına kadar tüm detayları ele alacağız.

Trakeostomi kanülünün yapısı

‘’Trakeostomi kanülü distal ve proksimal bölüm ile beraber şaft, boyunluk bandı, distal bölünde balon (kuf) ve balonu şişirmeyi sağlayan, boyun bağı yanında bulunan balon pilotu kısmınlarından oluşur (Resim 1). Şaft kısmı birbirine yay gibi kavisli görünümde olabileceği gibi köşeli ya da distal/ proksimal kısmı uzun olabilir. Kalın boyunlu bir hastada proksimal kısmı uzun kanül, trakesında posterior duvarda çökme olanlarda da distal kısmı uzun kanül tercih edilmesi önerilir. Kanülün şaft kısmı (distal ve proksimal bölüm) trakeal mukozası

hassas hastalarda yumuşak slikon olması, trakeasında çökme olan hastalarda kısmen sert slikon ya da metal (gümüş kanül)olması önerilir. ‘’

Doç Dr Zühal Karakurt,

Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Trakeostomi Nedir ve Hangi Durumlarda Uygulanır?

Trakeostomi, nefes borusuna (trakeaya) yapılan cerrahi bir açıklıktır. Doktor bu açıklığa bir tüp sokar, böylece geçici veya kalıcı bir cerrahi hava yolu oluşturur. Bu işlem, olağan solunum yolunun bir şekilde tıkandığı veya azaldığı durumlarda nefes almanıza yardımcı olur.

Doktorlar, aşağıdaki gibi tıbbi durumları olan insanlar için trakeostomi ameliyatı önerebilir:

• Uzun süreli solunum makinesi (ventilatör) kullanımı gerektiren tıbbi durumlar.
• Ses telini felç veya boğaz kanseri gibi hava yolunu tıkayan veya daraltan tıbbi durumlar.
• Felç, nörolojik problemler veya boğazdan salgıları öksürmeyi zorlaştıran diğer durumlar.
• Tıkanmalar, yaralanmalar veya radyasyon terapisi nedeniyle nefes borusuna hasar.
• Nefes almayı engelleyen başa veya boyuna şiddetli travma.
• Akciğer fonksiyonunu veya kan oksijenlenmesini etkileyen ciddi zatürree veya büyük kalp krizi gibi tıbbi durumlar.

Trakeostomi Kanülü Çeşitleri ve Yapısal Özellikleri

Trakeostomi kanülleri farklı materyallerden üretilebilir ve yapısı gereği farklı özelliklere sahiptir.

• Malzemeye Göre: İki yaygın türü plastik ve gümüş isilikon kanüllerdir. Plastik kanüller, hafif ve ekonomiktir, ancak bazı hastalarda alerjik reaksiyonlara yol açabilirler. Gümüş ve silikon kanüller ise, anti-bakteriyel özellikleri sayesinde enfeksiyon riskini azaltabilirler. Trakeal mukozası hassas olan hastalarda yumuşak silikon kanüller tercih edilirken, trakeası çöken hastalarda kısmen sert silikon ya da metal (gümüş kanül) tercih edilmesi önerilir.
• Kanül Yapısına Göre: Kanüller distal ve proksimal bölüm ile beraber şaft, boyunluk bandı ve balon pilotu kısımlarından oluşur. Şaft kısmı birbirine yay gibi kavisli, köşeli ya da distal/proksimal kısmı uzun olabilir. Kalın boyunlu hastalarda proksimal kısmı uzun kanül, trakeasında çökme olan hastalarda ise distal kısmı uzun kanül tercih edilmesi önerilir.
• İç Kanül Özelliği: Trakeostomi kanülleri, sekresyon tıkaçları ile sık sık tıkanır ve bu durumlar hayatı tehdit edebilir. Bu nedenle, kanülün iç kanüllü olması durumunda tıkanan iç kanül çıkarılıp yedek iç kanül takılabilir. Uzun dönem evde bakım hastalarında iç kanüllü trakeostomi kanüllerinin tercih edilmesi önerilir.
• Balon (Kaf) Özelliği: Balon (kuf), kanülün distal bölümünde bulunur ve balonu şişirmek için boyun bağı yanında balon pilotu yer alır. Balonların hacmi büyük, basıncı düşük olmalıdır; ideal basınç 15-30 cmH2O'dur. Bazı balonlar söndürülünce şafta tamamen yapışır (TTS), böylece sekresyon ve bakteri kolonizasyonunu engeller.

Kanül Seçiminde Tıbbi Uzmanların Rolü ve Kriterleri

Doğru trakeostomi kanülü seçimi, hastanın bireysel durumu ve anatomik yapısı göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Tüm kanüller "iç çaplarına" göre numaralandırılır. Hastaya yeni kanül takılırken, bir önceki kanülün dış çapı bilinmeli ve aynı dış çaptaki kanül takılmalıdır.

• Hasta Anatomisi: Kalın boyunlu hastalarda proksimal kısmı uzun kanüller tercih edilirken, trakeası çöken hastalarda distal kısmı uzun kanüller önerilir.
• Dokulara Hassasiyet: Trakeal mukozası hassas hastalarda yumuşak silikon kanüller tercih edilmelidir.
• Kaf Kullanımı: Uzun süreli makine destekli solunum için kaf'lı (balonlu) kanüller kullanılır.

Trakeostomili Hastada Yaşam Kalitesi ve Konuşma Rehabilitasyonu

Genel olarak, bir trakeostomi konuşmayı önler, çünkü ekshale edilen hava, ses kutunuzdan ziyade trakeostomi açıklığından dışarı çıkar. Ancak, hava akışını yeniden konuşmaya yetecek kadar yönlendirmek için cihazlar ve teknikler mevcuttur.

• Konuşma İçin Kanüller: Uygun hastalarda konuşma özellikli kanüller takılması önerilir. Konuşma, fizyolojik olarak ekspiryumda yapılan bir olaydır. Konuşma özellikli balonun üzerindeki pencere (fenestre) den vokal kordlara hava akımı sağlayarak hastanın konuşması sağlanabilir. Trakeostomi önüne takılan özel tek yönlü hava girişine izin veren konuşma kapakları ile de konuşması sağlanabilir.
• Yutma Rehabilitasyonu: Yutma güçlüğü yaşayan hastalar yutma için gerekli kas gücünü ve koordinasyonunu yeniden kazanmak için bir konuşma terapisti ile çalışmalıdır.

Trakeostomili hasta nasıl konuşur?

Hastane ortamında ağız içi sekresyonu aspire edildikten sonra kliniği stabil olan ve spontan soluyan hastalar ventlatörden ayrılarak trakeostomi kanül balonu söndürülüp kanül dış kısmı tıpa yada parmakla kapatılıp hastanın konuşması için egzersizler yaptırılır. İşlem sırasında nazal oksijen ihtiyacı olan hastaya verilir. Trakeostomi önüne takılan özel tek yönlü hava girişine izin veren çıkışına izin vermeyen konuşma kapakları ile de konuşması sağlanabilir. Ancak her hasta ventilatörden ayrılamayabilir, sürekli ventilatör bağımlı olabilir bu hastalara için konuşma özellikli balonun üzerindeki pencere (fenestre) den vokal kordlara hava akımı

sağlayarak hastanın konuşması sağlanabilir (Resim 6). Konuşma fizyolojik olarak ekspiryumda yapılan bir olaydır. Hastaya 5-6 cmH2O PEEP uygulanması konuşması kolaylaştırır. Ventilatör ihtiyacı olmayan hava yolunu koruyan ancak trakeal darlık ya da çökme nedeni ile stent gibi trakeostomi kanül ihtiyacı olan hastalar içinde distal ucu uzun konuşma özellikli kanüller bulunmaktadır (Resim 7). Tüm kanüller SGK tarafından ayaktan

hastalarda karşılanmaktadır. Yıllık ihtiyaç sayısı SGK tarafından net belirlenmemiş (1 yılifade edilmekte), seçilen kanülün belirlenen ömrü sürecine göre kanül yenilenmelidir. Hastanede yatan hastalarda 7 günde bir; evdeki hastalarda 4 haftada bir; iç kanüllü trakeostomi kanülleri ise dış kanülü 3 ayda bir değişmesi üretici firmaları tarafından önerilir (daha erken de gerektiğinde değiştirilmelidir).

Kritik Bir Unsur: Hava Yolu Nemi ve Nemlendirme

Normalde, ciğerlere ulaşan hava nemli burundan ve boğazdan geçer. Ancak trakeostomide bu doğal nemlendirme işlevi bypass edilir. Bu, trakeostomiden tahrişe, öksürüğe ve aşırı mukusa neden olabilir. Bu sorunu gidermek için çeşitli nemlendirme yöntemleri kullanılır:

• Salin Kullanımı: Belirtildiği gibi doğrudan trakeostomi tüpüne küçük miktarlarda salin koymak salgıların gevşemesine yardımcı olabilir.
• Cihazlar: Bir nemlendirici veya buharlaştırıcı bir odadaki havaya nem ekler. Isı ve nem değiştirici adı verilen bir cihaz, soluduğunuz havadan nemi alır ve soluduğunuz havayı nemlendirir.

Trakeostomi Kanülü Bakımı ve Komplikasyonları Önleme

Trakeostomi kanülü bakımı, hasta güvenliği için en kritik unsurlardan biridir. Yanlış uygulamalar, hasta sağlığını tehdit eden ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

• Kanül Temizliği ve Değişimi: Hekimler, enfeksiyonu önlemek için kanülün nasıl temizleneceğini ve değiştirileceğini öğretmelidir. Hastanede yatan hastalarda her 7 günde bir, evdeki hastalarda ise her 4 haftada bir kanülün yenilenmesi önerilir. İç kanüllü trakeostomi kanülleri ise üretici firmalar tarafından dış kanülün 3 ayda bir değiştirilmesi önerilir. İç kanül çıkarılıp yedek kanül takılabilir.
• Salgı Aspirasyonu: Ağızdan gelen sekresyonlar kanülün balon (kaf) kısmının üzerinde birikebilir. Balon üstü aspirasyon deliği olan trakeostomi kanülleri ile o bölge aspire edilerek temizlenebilir. Aspirasyon sondası, trakea ve mukozasına zarar vermemek için kanülün boyutunu 1-2 cm geçecek şekilde ilerletilmelidir.
• Acil Komplikasyonlar: Trakeotomi ameliyatı sırasında veya sonrasında kanama, trakea veya sinirlerde hasar, kanülün yanlış yerleştirilmesi veya yer değiştirmesi gibi riskler vardır.
• Uzun Süreli Komplikasyonlar: Bu sorunlar, trakeostomi süresinin uzamasıyla daha olası hale gelir. Bunlar arasında kanülün tıkanması, trakea ve bronşlarda enfeksiyon (trakeobronşit) ve akciğerlerde iltihaplanma (pnömoni) sayılabilir.

Ürün Portföyümüzde Öne Çıkan Güvenilir Markalar

MSC Sağlık Medikal olarak, kalite ve güvenilirliği kanıtlanmış dünya lideri markaları sunmaktan gurur duyuyoruz. Ürün yelpazemizde, PROVOX, EPSA, Passy Muir, COVIDIEN, ENDOSTALL ve TRACCE gibi sektörün önde gelen markaları yer almaktadır. Bu markalar, her hastanın ihtiyacına uygun çeşitli ebatlarda ve özelliklerde kanül seçenekleri sunarak, her hasta için doğru çözümü bulmanızı sağlar. Geniş ürün yelpazemiz, hem pediyatrik hastalar hem de uzun süreli bakım ihtiyacı olan yetişkinler için özel olarak tasarlanmış kanülleri içermektedir.

Neden MSC Sağlık Medikal? Tedarik Güvencesi

MSC Sağlık Medikal olarak, müşterilerimize sadece ürün değil, aynı zamanda güvenilir bir hizmet sunmayı taahhüt ediyoruz. Ürünlerimizin kalitesine olan güvenimizden dolayı, trakeostomi kanüllerimiz 2 yıl garanti altındadır. Ayrıca, ürünlerinizin ihtiyaç duyduğunuz her an elinizin altında olması için, İstanbul, İzmir ve Ankara'daki satış noktalarımız aracılığıyla hızlı ve güvenilir bir şekilde tedarik sağlıyoruz. Tüm Türkiye'ye Kargo hizmetimiz ile, siparişleriniz en kısa sürede kapınıza teslim edilir. Bizimle çalışmak, kliniğinizin operasyonel verimliliğini artıran ve hasta memnuniyetini en üst düzeye çıkaran bir iş ortaklığıdır. Çünkü biz sizin başarınızın, bizim başarımız olduğuna inanıyoruz.